MIEN, EEN VERGETEN GESCHIEDENIS - Mariska Tjoelker (Thomas Rap, 2016)

Edward: Mien is een non-fictie-achtige roman over het leven van Mien van Ree, de eerste (officieuze) Nederlandse wereldkampioen wielrennen bij de dames - in de jaren dertig. Schrijfster Mariska Tjoelker heeft via een comment op een blogpost contact gekregen met neefje Luuk en is op onderzoek uitgegaan. Het boek werd genomineerd voor de Nico Scheepmaker Beker voor het Sportboek van het Jaar. In De Wereld Draait Door mocht Adriaan van Dis iets over de genomineerden zeggen en dit was een van de boeken waarvan hij behoorlijk onder de indruk was. Dat deel ik. Ik werd vrijwel meteen gegrepen door de aanpak van Tjoelker: ze heeft zich, met de feiten als bakens, ingeleefd in de gedachten van een vrouw die zich altijd anders dan de anderen heeft gevoeld. Anders, omdat ze als vrouw een tot dan toe als mannensport bestempelde bezigheid beoefende, en anders omdat haar grote liefde een vrouw was. Het boek leest heel fijn, en Tjoelker voert ons niet alleen mee naar het tuindersleven in de eerste helft van de twintigste eeuw of dat van de Vlaamse koersen en wielrencafé's, maar schetst ook de politiek-maatschappelijke omstandigheden (de crisisjaren, de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw, de ontzuiling, de opkomst van het feminisme). Daarin blijft ze altijd uitgaan van Mien. Voor wie we niet anders dan grote sympathie kunnen koesteren na het lezen van dit boek. Wat zeg ik? Meer dan sympathie. Bewondering. Met als prachtig nevenverhaal dat over Elvire De Bruyn, de Vlaamse wielrenster die later Willy De Bruyn werd. Hopelijk gaat Tjoelkers volgende boek over hem.

Pim: Ik houd niet zo van sport. Niet van het doen van sport, niet van het kijken ernaar en dus eigenlijk ook niet van het lezen erover. Je kunt je dus voorstellen dat ik niet meteen enthousiast werd toen jij, Edward, voorstelde om Mien: Een verborgen geschiedenis te gaan lezen. Misschien vind ik dit wel het fijnst aan ‘Queerlezen’: ik lees boeken die ik normaal niet zo snel zou gaan lezen, soms zelfs een boek die mij tegenstaat maar mij vervolgens doet verbazen: zó leuk kan een ‘sportboek’ dus zijn!
Dat Mien mij zo heeft doen verbazen, komt in de eerste plaats omdat het zo veel meer is dan een boek over alleen wielrennen. Mariska Tjoelker geeft met het boek een beeld van de positie van de vrouw door de jaren heen. Aan de hand van (wieler)sport laat ze zien hoe die positie zich ontwikkelde, voor hoofdpersoon Mien vaak frustrerend langzaam. Een andere reden waarom dit boek belangrijk en mooi is, is dat Tjoelker eindelijk Mien de lof en aandacht heeft gegeven die ze verdient. Nu komen mensen eindelijk in aanraking met Mien als wereldkampioene. Tegelijkertijd leren we haar ook als persoon kennen. Tjoelker zet Mien namelijk niet op een voetstuk door alleen haar wapenfeiten te benoemen, ze schrijft ook over haar gevoelens en angsten en zelfs haar onvolkomenheden worden door Tjoelker opgeschreven. Ze doet dat op een liefdevolle, eerlijke en persoonlijke manier. Mien van Ree had zich geen betere biografe kunnen wensen.