DAGEN ZONDER EIND - Sebastian Barry (Querido, 2016, vertaald door Jan Willem Reitsma)

Edward: Sebastian Barry is al jaren een van mijn lievelingsschrijvers. En niet alleen van mij: hij stond twee keer op de shortlist van de Man Booker Prize en twee keer op de longlist (bijvoorbeeld voor Dagen zonder eind). Hij won ook, als enige schrijver ooit, twee keer de prijs voor het beste boek van Engeland en Ierland, de Costa Book Award – onder andere, alweer, voor Dagen zonder eind. Ik hou van Barry’s boeken om de stijl, die verfijnd en bont, grappig en beeldend tegelijk is, maar ook om de familieverhalen. Barry’s oeuvre is namelijk op een bijzondere manier samengesteld: voor elk van zijn romans kiest hij een hoofdpersoon uit een van de twee Ierse families die hij ‘beheert’: de familie Dunne of de familie McNulty. Beide families kregen tot nu toe drie romans, en de romans strijden onderling om welke de rijkste is. Als ik de winnaar mocht aanwijzen kwam ik waarschijnlijk bij Dagen zonder eind uit. Thomas en John belandden midden in een smerige oorlog. Ze kunnen niet anders dan medeplichtig raken aan ellende en dood. Maar wat het boek doet gloeien is wat er sterker is dan alle schuld: de liefde tussen de twee jongens. En van de twee jongens voor het indianenmeisje Winona. Uiteindelijk vormen ze een uniek gezin met z’n drietjes: Thomas, meestal gekleed als vrouw, de stoere John Cole, en Winona als hun dochter. Barry schrijft dan: ‘Ik was dolverliefd op al m’n arbeid in Tennessee. Vond het een prachtleven. Opstaan als de haan kraait, naar bed als het donker wordt. Ging maar door alsof er nooit een einde aan kon komen. En wanneer het einde kwam, zou dat rechtvaardig aanvoelen. Dan zat je tijd erop. Die periode van dagelijks leven waar we soms op spugen alsof het niets voorstelt. Maar het is alles wat je hebt en het is genoeg. Dat geloof ik echt. John Cole, John Cole, Mooie John Cole. Winona. Ons huis. Onze rijkdom. Mijn hele bezit. Genoeg.’

Pim: Homoseksualiteit en cowboys, een combinatie die voor veel mensen onlosmakelijk verbonden is met Jake Gyllenhaal en Heath Ledger. Maar na het lezen van Dagen zonder eind is het niet meer de film Brokeback Mountain waar je het eerst aan zult denken. Het boek van de Ierse schrijver Sebastian Barry maakt namelijk indruk. Het is midden negentiende eeuw en op het Amerika van die tijd is het begrip ‘Wilde Westen’ zeker van toepassing. Indianen worden meedogenloos afgeslacht, een burgeroorlog neemt vele levens en zet de overgebleven levens op zijn kop. Met al deze ellende op de achtergrond zet Sebastian Barry een bijzondere liefdesgeschiedenis neer: de liefde tussen de soldaten Thomas McNulty en John Cole. Dwars door afschuwelijke scènes, de kogels vliegen de twee mannen letterlijk om hun oren, weet Barry romantiek en liefde op een prachtige manier te beschrijven. Zoals het door Edward geciteerde stukje hierboven ook wel laat zien, op liefdevolle wijze. Hij creëert daarmee een liefde die zich als een baken van rust door het boek heen beweegt. Een liefde die bovendien allesoverheersend is en gedurende het verhaal hoop geeft. Zoals liefde dat hoort te doen en zoals nodig is in afschuwelijke tijden.

Edward: Nog even: wat het boek ook zo bijzonder maakt is de onuitputtelijke levenslust die – ondanks alle zwartheid – gevoed wordt door de liefde tussen de twee soldaten. Dat die monterheid niet alleen een literaire maar ook een biografische keuze was (of nee: een vanzelfsprekendheid, een noodzaak) maakte ik op uit wat Sebastian Barry vertelde in een interview met The Guardian – lees hoe prachtig, het gaat over zijn zoon: 

Days Without End is dedicated to Barry’s son Toby – and McNulty’s sexuality is also a tribute to the teenager. ‘Three years ago, when he was 16 and I was doing the reading for this book, Toby was very unhappy, and when a young man is unhappy we must take note. I was desperately trying to find out what was wrong, but you can’t ask him directly. You have to be a sleuth, a kind of Sherlock Holmes of his unhappiness.’

The anxiety continued until one day Toby gave a name to his turmoil. ‘He came into our bedroom and said, ‘The thing is Dad, I’m gay.’ I can’t describe to you the immense sense of relief and freedom in the very speaking of the words. His unhappiness fell away, my unhappiness fell away, and from that moment on we entered into this extraordinary period where he was instructing me in the magic of gay life.’

Alleen al om die laatste vijf woorden, ‘the magic of gay life’, waar Dagen zonder eind inderdaad blakend van getuigt, moet dit boek gelezen worden door… door iedereen.