DE KWESTIE LEO - Christophe Honoré (Querido, 2001, oorspronkelijke uitgave 1996/1999, vertaald door Karlijn Stoffels)

Regisseur
Christophe Honoré zorgt voor een prachtige film, waarin hij elementen uit de
typische Franse arthouse film combineert met die uit liefdevolle musicals. Dat
hij erg goed kan regisseren, dat weet ik dus al lang. Maar dat hij ook kan
schrijven, was nieuw voor mij. Hij schreef onder andere theaterstukken én
boeken voor jongeren. Edward wist dat natuurlijk al wel – niet verrassend, want
ik ken weinig mensen die zo veel weten van young adult-literatuur als Edward.
Van hem leende ik De kwestie Leo.
Dit
dunne boek – 125 pagina’s – is in 2001 vertaald door Karlijn Stoffels en
uitgegeven door Querido. Het bevat twee
novelles: Tout contre Léo (1996) en Mon coeur bouleversé (1999). Beide verhalen
worden verteld vanuit Marcel en gaan over zijn broer Leo die aids heeft. Het
eerste boek vertelt over hoe Marcel, Leo en de rest van de familie ermee omgaan
dat hij dood zal gaan, het tweede boek over hoe hun leven doorgaat of juist
niet doorgaat na diens dood. Dat hij doodgaat is natuurlijk geen spoiler of
verrassende wending; in die tijd was het juist verrassend als je aids had en niet doodging.
Dat
vergeten we nog wel eens: het verleden van hiv en aids wordt immers niet
behandeld tijdens de geschiedenislessen op middelbare scholen. Veel mensen
(inclusief queer personen) weten dan ook weinig van de ingrijpende periode
waarin aids opkwam. Daarom zijn boeken zoals deze belangrijk, omdat ze ons meer
leren en van belangrijke inzichten voorzien. De kwestie Leo is daarnaast bijzonder omdat het verhaal wordt
verteld vanuit het broertje van iemand die door aids overlijdt. We komen er zo
achter dat aids grotere gevolgen heeft gehad dan we denken: de familie die
achterblijft is óók slachtoffer.
Honoré heeft een sterke schrijfstijl die
zowel jongeren als volwassenen aanspreekt. Aan de hand van strakke zinnen en
originele details brengt hij op een mooie manier het rouwproces van Leo naar
voren. Het is een boek waarvan je na lezing meteen denkt: jammer dat het zo dun
is. Gelukkig is het in 2002 verfilmd, met als regisseur, natuurlijk, Christophe
Honoré. Ik ga de film zo snel mogelijk zien, hij moet vast prachtig zijn. Want
dat Honoré kan regisseren, dat weet ik al lang.
Edward:
Redacteur Jacques Dohmen van uitgeverij Querido besloot deze vertaling in 2001 te publiceren, en dat was best een risico. De oorspronkelijke novelles waren te
dun voor een eigen uitgave, en dus was het combineren logisch. Maar: Marcel, die de hoofdpersoon is,
het jongere broertje van Leo, is in het eerste verhaal tien
en in het tweede veertien. Dat heeft gevolgen voor de toon. Maar het maakt uiteindelijk niet
echt uit, omdat ze thematisch zo bij elkaar horen. Beide verhalen gaan over het Grote Verzwijgen. Of, zoals Marcel het
in een zeldzame uitbarsting tegen zijn familieleden zegt: ‘Jullie dromen van
een gezin dat lijkt op een rijtje bloempotten op een graf. Een graf dat door
een duif bewaakt wordt op de koop toe. Die belachelijke duif. Wat is nou een
duif, dat is helemaal niks. Reken maar dat Leo zich onder zijn steen hartstikke
rottig ligt te voelen vanwege die duif.’
Deel
twee is wat springerig, wat poëtischer ook, hier en daar. Maar tegelijkertijd
gebeurt er veel meer, omdat Marcel nu zijn eigen weg gaat, en niet langer alleen maar het kleine drukke jongetje is. De kracht van dit uitzonderlijke boek schuilt ‘m
overigens juist in die charmante heen-en-weer-duikerij. Van Marcel én van de vertelling
over Marcel. Maar ook in de volkomen originele beelden, in alles wat weggelaten
wordt, in het grote inzicht dat Honoré in mensen heeft en de vanzelfsprekende
wijze waarop hij dat door weet te geven. De
kwestie Leo is literair fantastisch, psychologisch fantastisch, en vooral:
lief. Want die Marcel, die is om onstuimig van te houden. Geen wonder dat Leo
gek op hem was.
Reacties
Een reactie posten